W dyskusji nad projektem powinniśmy brać pod uwagę wszystkie jego aspekty – twarde fakty, zagrożenia i szanse, a także emocjonalny stosunek do propozycji. Kompleksową ocenę pomysłów umożliwia technika 6 kapeluszy stworzona przez doktora Edwarda de Bono. Metoda zakłada podział dyskusji na etapy, w których dane zagadnienie będzie rozpatrywane z różnych, często skrajnych punktów widzenia.
Metoda 6 kapeluszy powstała w 1985 roku i zyskała sporą popularność przede wszystkim dzięki łatwości jej wdrożenia. Stosują ją zarówno małe firmy, jak i międzynarodowe korporacje, takie jak IBM czy Pepsico.
Jej podstawą jest myślenie lateralne, również zdefiniowane przez de Bono. Zakłada ono gotowość do nieszablonowego myślenia i spojrzenia na dane zagadnienie z szerszej perspektywy oraz z różnych stron.
Sześć kapeluszy reprezentuje 6 modeli myślenia, które mogą się ujawnić w procesie dyskusji: obiektywizm, emocje, ostrożność, optymizm, szanse i analizę. Każdy z uczestników dyskusji może „nałożyć” jeden z 6 hipotetycznych kapeluszy i zmieniać je w zależności od sytuacji. Co więcej, zamiana kapeluszy jest kluczowa dla prawidłowego przebiegu procesu kreacji – żaden z nich nie może być przypisany na stałe do jednej jednostki, choć jego charakter może to sugerować. Podczas pracy w grupie, wszyscy mogą nosić ten sam kapelusz równocześnie, lub zamieniać się nimi w zależności od potrzeb. Twórca metody sugeruje, by wszyscy uczestnicy dyskusji w danym momencie używali takich samych kapeluszy.
Biały kapelusz, czyli obiektywizm:
skupia się na udokumentowanych danych oraz faktach, które nie podlegają dyskusji. Obiektywną informacją może być na przykład budżet projektu lub nieprzekraczalny termin jego realizacji. W trakcie dyskusji warto go użyć, gdy natrafimy na impas – powrót do konkretów pomoże spojrzeć na zagadnienie z szerszej perspektywy.
Czerwony kapelusz, czyli emocje:
pozwala wydawać opinię na podstawie własnych, subiektywnych odczuć i intuicji, ale pamiętając, by u ich podstaw leżały przesłanki obiektywne. Przykładowo, na tym etapie dyskusji możemy stwierdzić, że design produktu nam się nie podoba, ponieważ jest przestarzały i nie spełnia zasad ergonomii użytkowania.
Czarny kapelusz, czyli ostrożność:
umożliwia krytyczną ocenę dotychczasowych propozycji, opartą na konkretnych argumentach. W czarnym kapeluszu możemy wskazać obiektywne niedociągnięcia czy wady projektu widoczne gołym okiem, a także ostrzec przed ich skutkami w przyszłości. Użycie tego kapelusza wymaga całkowitego podporządkowania się zasadom logiki – emocje i argumenty z rodzaju „ nie bo nie” nie wchodzą w grę.
Żółty kapelusz, czyli optymizm:
nosząc go, pokazujemy zalety i mocne strony projektu, które znajdują odzwierciedlenie w faktach. Na tej podstawie możemy również wysnuwać przypuszczenia na temat przyszłych korzyści, a także pochwalić dotychczasowe etapy realizacji pomysłu.
Zielony kapelusz, czyli szanse:
pozwala puścić wodze fantazji, nawet na przekór logicznemu myśleniu. W dyskusji na etapie zielonych kapeluszy liczy się świeżość, kreatywność i myślenie nieszablonowe, które może doprowadzić do powstania zupełnie nowych i trafnych koncepcji.
Niebieski kapelusz, czyli analiza:
nosząc ten kapelusz oceniamy i porządkujemy dotychczasowe pomysły oraz proces myślenia, który można modyfikować dzięki innym kapeluszom. Na tym etapie wysnuwany wnioski i co za tym idzie, sugerujemy poprawki lub powrót do wciąż niewyjaśnionych kwestii.
