Za 10 lat jedną trzecią Polaków będą stanowić seniorzy – mówią eksperci kampanii „Zrozumieć starość” i zwracają uwagę na problemy osób w trzecim wieku. Sami zainteresowani coraz częściej przestają poddawać się stereotypom i pokazują, że każdy moment w życiu można wykorzystać na rozwój oraz aktywność. Dlaczego więc marketingowcy wciąż marnują ten potencjał, ignorując wyraźne zmiany społeczne?
Seniorzy to nie tylko dziadkowie lub chorzy! Wiele instytucji już to wie i wychodzi naprzeciw potrzebom, tworząc ofertę dla ciekawych świata z tej grupy wiekowej. Jedną z nich jest Fundacja Poland Business Run, która oprócz organizacji biegu, gromadzącego co roku tysiące biegaczy, wspiera osoby z niepełnosprawnościami narządów ruchu i aktywizuje także tych najdojrzalszych, przełamując schematy na temat wieku!
Osoby starsze okazują się na tyle zepchnięte na margines społeczeństwa, że nawet specjaliści ds. marketingu myślą o nich stereotypowo. Kiedy już starsi ludzie pojawiają się w reklamach, to w rolach drugo-, trzecioplanowych, jako uzupełnienie tradycyjnej, wielopokoleniowej rodziny. Wyjątek stanowią kierowane do dojrzałych odbiorców reklamy kosmetyków i leków na typowe dla podeszłego wieku dolegliwości – i tylko w tego rodzaju przekazach występują jako główni bohaterowie. Poza tym ludzie starsi jako konsumenci czują się pomijani – szczególnie w branży odzieżowej i motoryzacyjnej.
To spory błąd! Seniorzy stanowią bowiem dużą i bardzo niedocenioną grupę odbiorców. 46% gospodarstw domowych w Polsce prowadzą osoby powyżej 50. roku życia, a seniorzy w wieku 60 lat i starsi stanowią aż 21% siły nabywczej polskiej populacji (raport „Silver generation” GfK). Koszty życia wielu z nich zmniejszyły się po usamodzielnieniu się dzieci, po przejściu na emeryturę mają też więcej czasu, który chcą zagospodarować. To doskonałe warunki, jak na zapomniany segment rynku.
Wbrew pozorom reklama kierowana do seniora wcale nie musi ograniczać się do telewizji, prasy lub radia. Osoby starsze coraz częściej korzystają z komputera i Internetu, a nawet z portali społecznościowych – w 2015 roku liczba użytkowników Facebooka w Polsce wynosiła ponad 20 milionów osób, z czego ludzie po 55. roku życia stanowili aż 12% (badania Gemiusa). I nic nie wskazuje, żeby ten trend miał się zmienić: Internet dla seniorów to łatwo dostępne źródło informacji, sposób kontaktu z bliskimi i przestrzeń rozrywki – a więc czynnik podnoszący jakość życia w wielu jego aspektach. Choć technologie dla starszych ludzi nie są tak intuicyjne jak dla młodych, prostota ich użycia nie wyklucza nikogo.
Korzyści dla wszystkich
Osoby po 65. roku życia wciąż jeszcze rzadko uprawiają sport lub korzystają z kin, teatrów, muzeów, bibliotek, choć badania wskazują, że jest coraz lepiej. Dlaczego aktywizacja seniorów jest ważna? Ponieważ aktywność – zarówno fizyczna, jak i psychiczna – zapewnia osobom starszym lepsze samopoczucie, energię, chęć życia oraz zdrowie, większą sprawność ruchową i motywację, by o nie dbać. A to wszystko daje im możliwość uczestniczenia w życiu społecznym. Dla społeczeństwa oznacza to też mniejsze koszty opieki i leczenia.
Do poprawy sytuacji przyczynia się między innymi działający od 2014 roku Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych, w ramach którego w tym roku powstanie 214 nowych placówek samorządowych, a drugie tyle otrzyma dofinansowanie na swoją działalność. Również władze wojewódzkie i gminne zaczynają inwestować w ten sektor, dzięki czemu pojawia się coraz więcej inicjatyw temu poświęconych. W wielu miastach funkcjonują centra aktywności seniorów – czasem są to projekty urzędu, czasem dofinansowywanych przez niego organizacji pozarządowych.
Oferta zajęć dla osób starszych jest różnorodna: od sportowych i rekreacyjnych po kulturalne oraz edukacyjne. Seniorzy mogą uczestniczyć w dedykowanych im wyjazdach turystycznych, w spektaklach czy koncertach. Często z myślą o nich organizowane są także gościnne wykłady oraz spotkania autorskie i tematyczne, lekcje obsługi komputera i Internetu, a osoby zainteresowane bardziej intensywną aktywnością umysłową mogą brać udział w pełnych kursach uniwersytetów trzeciego wieku.
Stosunkowo mało powszechne w naszym kraju, a równie interesujące, są działania społeczne. Mowa tutaj o wolontariacie, inicjatywach obywatelskich czy tworzeniu Rad Seniorów współpracujących z miastem.
Utrzymanie jak najlepszej sprawności fizycznej pozytywnie wpływa na zdrowie i znacznie poprawia komfort życia, zapewniając samodzielność. Dlatego szczególnie ważne są zajęcia rehabilitacyjne oraz sportowe, takie jak nordic walking, taniec, tai chi, gimnastyka, dostosowane do możliwości osób starszych. Zarówno zajęcia teoretyczne, jak i sportowe mogą obejmować zagadnienia medyczne oraz tzw. okołomedyczne i to właśnie one najbardziej przyciągają polskich seniorów.
Fundacja PBR dla seniorów
Taką tendencję dostrzegła Fundacja Poland Business Run, znana z organizacji największej sztafety charytatywnej w Polsce pod tą samą nazwą, która przeprowadziła w Krakowie dofinansowane przez województwo małopolskie bezpłatne konsultacje medyczne dla seniorów z dysfunkcjami narządu ruchu. Na czym polegały? Od maja do grudnia 2017 roku mieszkańcy Małopolski po 50. roku życia mogli wziąć udział w konsultacjach: okulistycznych, ortopedycznych, diabetologicznych, dietetycznych, psychologicznych oraz rehabilitacyjnych.
Co ważne, inicjatywa nie skupiała się na samych aspektach medycznych – priorytetem była ogólna jakość życia seniorów i przełamywanie stereotypów na temat wieku. Właśnie dlatego na zakończenie projektu seniorzy spotkali się z Katarzyną Samborską, znaną trenerką personalną z SAMtrening, która opowiedziała im o zalecanej aktywności fizycznej i odpowiedniej diecie oraz pokazała kilka prostych ćwiczeń do wykonywania samodzielnie w domu.
– Zależało nam na tym, żeby seniorzy spotkali się ze specjalistami, którzy zachęcą ich do ruchu także swoim entuzjazmem i postawą, nie tylko stricte merytorycznymi argumentami – mówi Agnieszka Pleti, prezes Fundacji Poland Business Run. – Chodziło o to, żeby ich zainspirować, podkreślić, że dbanie o zdrowie w każdym wieku jest ważne i niesie za sobą wiele korzyści.
Ale to nie wszystko: żeby nie ograniczać działań do aspektów fizycznych Fundacja zaprosiła drugiego gościa, Janinę Woźniak, koordynatora krakowskich Centrów Aktywności Seniora, która pokazała pełną ofertę edukacyjną oraz kulturalną lokalnych instytucji.
– Każdy taki projekt jest bardzo cenny, bo w Krakowie seniorzy mają duży wybór aktywności dostosowanych do ich potrzeb i możliwości, ale często o tym nie wiedzą – podsumowuje Janina Woźniak. – Z mojego doświadczenia wynika, że w Polsce są bardzo duże różnice, jeśli chodzi o dostęp do zajęć dedykowanych osobom starszym, choć sytuacja zdecydowanie zmienia się na lepsze. Oby więcej takich inicjatyw – wszędzie!
Ogromne zainteresowanie konsultacjami Fundacji Poland Business Run jest dowodem na to, że celnie odpowiedziały one na potrzeby seniorów i skutecznie wypełniły lukę, jaką jest niestety niski poziom wsparcia osób starszych w polskiej opiece zdrowotnej. Fundacja deklaruje, że w miarę możliwości będzie starała się je powtórzyć.
– Naszym celem jest dać seniorom impuls, motywację do działania, a wraz z tym wiedzę, co oraz gdzie można robić, kiedy nasz projekt się skończy – dodaje Agnieszka Pleti. – Na co dzień wspieramy osoby niepełnosprawne, z problemem wykluczenia spotykamy się regularnie. Dlatego też tak ważne było dla nas zniwelowanie zwłaszcza tych ograniczeń, które osoby starsze tworzą sobie same – pokazując, że witalność jest niezależna od wieku i może łączyć ludzi, zamiast ich dzielić.
Zauważyć starość
Zajęcia dla osób starszych organizuje wiele różnych instytucji. W największych miastach działają centra aktywności seniora, zazwyczaj działaniami aktywizacyjnymi zajmują się też organizacje pozarządowe oraz inne instytucje prywatne albo publiczne – nie sposób wymienić wszystkich.
Trzeba pamiętać jednak, że nastawienie otoczenia też ma wpływ na chęci seniorów. Rodzina i przyjaciele powinni namawiać do podejmowania różnego rodzaju działań w ramach indywidualnych możliwości, zamiast zamykać wszystkich w stereotypie niedołężności. Do tego natomiast potrzebne są kampanie, takie jak „Zrozumieć starość”, kierowane do ludzi młodych, żeby jak sama nazwa wskazuje: oswoić temat i obalić mity – dostrzec problemy osób starszych, kiedy one są, ale nie odcinać seniorów od świata ze zbyt błahych powodów. Nie ulega jednak wątpliwości, że duże znaczenie mają też media, a z nimi branża marketingowa, które powinny kształtować obraz seniora aktywnego, mającego pasje i hobby, a nie tylko wnuki. W końcu to dzisiejsi trzydziesto-, czterdziestolatkowie – którzy sami za jakiś czas seniorami zostaną – decydują, jaki obraz starszych ludzi widzimy w mediach, a potem zostaje nam w głowach.
