Powiadomienia, alerty, feedy, FOMO (Fear of missing out: lęk przed tym, co nas omija) – uzależnienie od technologii w codziennym życiu jest jednym z kluczowych wyzwań życia społecznego.
To istotna kwestia szczególnie dla osób zarabiających w cyfrowym środowisku.
64% badanych przez the:protocol specjalistek i specjalistów IT przyznaje, że przynajmniej czasami mają problem z zachowaniem cyfrowej równowagi.
Jednocześnie blisko połowa spędza przy smartfonie i komputerze większość wolnego czasu. Jakie są na to recepty? I jaka jest rola pracodawców w tym procesie?
Czy IT walczy o cyfrowy wellbeing? – POBIERZ RAPORT
- 20% badanych przez theprotocol.it specjalistek i specjalistów IT opisuje swoje problemy z zachowaniem umiaru jako „częste” lub „bardzo częste”.
- 50% kobiet wskazuje na posiadanie w najbliższym otoczeniu osoby nadużywającej mediów społecznościowych.
- 51% respondentek i respondentów z Generacji Z (18–24 lata) identyfikuje wśród znajomych osoby uzależnione od gier online.
- 33% badanych osób uznaje, że za często używa social mediów i smartfonów.
- Ok. 40% pracowniczek i pracowników IT do najczęściej wymienianych sposobów osiągania cyfrowej równowagi zalicza (mniej więcej po równo): życie rodzinne, spotkania z przyjaciółmi, uprawianie sportu, czytanie książek lub prasy, a także uprawianie hobby.
- 57% osób spoza świata technologii spędza czas wolny z rodziną i na „analogowym” czytaniu (44%), ale nieco mniej chętnie uprawiają sport (31%) czy hobby (26%).
Według
szacunków CISCO średnia liczba urządzeń podłączonych do sieci wzrosła z 2,4 w 2018 roku do 3,6 w 2023 roku (na osobę). Co ciekawe, coraz częściej styczność z urządzeniami cyfrowymi mają najmłodsze osoby – są one reprezentantami tzw. iGen, a nawet Generacji Smartfona, czyli osób dorastających z urządzeniami niemal od kołyski.
W
raporcie Pew Research Center około 44% badanych rodziców dzieci poniżej 11 roku życia twierdzi, że ich dziecko regularnie korzysta ze smartfona, komputera, tabletu lub konsoli do gier.
>Cyfrowa równowaga jest definiowana w badaniu theprotocol.it (serwisu z ogłoszeniami dla branży IT) jako „umiejętność i częstotliwość korzystania z technologii w sposób, który ogranicza jej negatywny wpływ na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, a także relacje międzyludzkie”. I choć o cyfrowym dobrostanie mówi się w Polsce coraz częściej, to kwestie problemów z utrzymaniem technologicznej równowagi są zbyt często sprowadzane głównie do najmłodszych pokoleń.
Tymczasem ponad 2/3 badanych przez the:protocol ocenia, że rozwiązania cyfrowe mają coraz większy wpływ na zdrowie psychiczne dorosłych Polek i Polaków. Co więcej, tylko nieco ponad połowa respondentów i respondentek uważa, że wystarczająco dbają o odpowiedni umiar i równowagę w korzystaniu z technologii w życiu prywatnym. Nieco lepsze, ale wciąż alarmujące, są opinie o digital wellbeingu w pracy. O swojej odpowiedniej dbałości o cyforwy dobrostan podczas wykonywania obowiązków jest przekonanych 55% pytanych osób.
Zagrożenia związane z utratą równowagi cyfrowej dotyczą nas więc zarówno w czasie prywatnym, jak i przy wykonywaniu obowiązków służbowych.
Jak pokazuje raport „Cyfrowy ślad ekologii”, wyzwania związane z wpływem technologii na dobrostan dotyczą szczególnie specjalistek i specjalistów IT. Problemy z zachowaniem umiaru jako „częste” lub „bardzo częste” opisuje 20% badanych. W innych zawodach to 18%. Utrzymanie cyfrowej równowagi jako kłopot występujący „czasem” ocenia odpowiednio 64% i 56% respondentów i respondentek.
Trudno ocenić, jak bardzo surowi są dla siebie ludzie pracujący w branży, ponieważ towarzyszy im niewątpliwie wysoka świadomość w tym obszarze. Z drugiej strony nie wiemy, na ile praca etatowa przed komputerem, a następnie spędzanie czasu wolnego przed ekranem, nie wypacza w jakimś stopniu oceny w gronie tak bardzo zanurzonym w świat cyfrowy, jak osoby pracujące z technologiami.
Aż 49% badanych z tej grupy przyznaje, że w czasie wolnym większość czasu relaksuje się, wykorzystując komputer czy smartfon. Jednocześnie identyczny odsetek deklaruje, że stara się ograniczać wykorzystanie urządzeń w czasie prywatnym. Ot, paradoks.
Badanie theprotocol.it „Cyfrowy ślad technologii”: problemy z cyfrową równowagą to wyzwanie, zwłaszcza dla osób pracujących w IT.
To właśnie ta rozbieżność – między innymi – pokazuje, że praca w IT może narażać na dodatkowe zagrożenia w digital wellbeingu. Jest istotnym sygnałem zarówno dla pracowników i pracowniczek, jak i pracodawców i pracodawczyń, ponieważ przeciążenie technologiami może negatywnie wpływać m.in. na zadowolenie z pracy i stan psychiczny. Świadomość problemu zdaje się wykazywać z resztą znacząca grupa osób pracujących w IT.
Pierwszym sygnałem jest obserwowane uzależnienie znajomych od technologii. W badaniu widać, że ta sytuacja staje się stałym elementem otoczenia większości badanych Polek i Polaków. Zaledwie co czwarta badana osoba spoza branży IT oraz co piąta specjalistka czy specjalista od technologii, nie zna nikogo uzależnionego od tych rozwiązań. Respondentki i respondenci zdecydowanie najczęściej dopatrują się u znajomych uzależnienia od smartfonów oraz mediów społecznościowych – w obu grupach jest to blisko co druga osoba. W znacznym stopniu wskazywane były także gry online, nieco rzadziej – aplikacje mobilne, portale informacyjne i komunikatory.
Warto zauważyć ciekawe różnice wśród grup. Badane przez the:protocol kobiety częściej od mężczyzn wskazywały na posiadanie w najbliższym otoczeniu osoby nadużywającej mediów społecznościowych (50%). Natomiast respondentki i respondenci z Generacji Z (18–24 lata) wyraźnie najczęściej ze wszystkich grup identyfikują wśród znajomych osoby uzależnione od gier online (51%), aplikacji mobilnych (33%), wiadomości i portali online.
O ile badane Polki i Polacy często doszukują się uzależnienia od technologii wśród znajomych, o tyle rzadziej są skłonni dostrzegać je u… siebie samych. Choć odsetki respondentek i respondentów są w tym przypadku mniejsze, wciąż jednak w wielu dziedzinach jako nadużywających technologii określa siebie od 1/5 do nawet 1/3 pytanych.
Badane osoby uznają za urządzenia i rozwiązania cyfrowe, których używają za często: social media i smartfony (po 33% badanych) oraz aplikacje mobilne (30%). Na kolejnych miejscach znalazły się laptopy (24%) i komunikatory (20%). Tylko mniej niż co czwarta badana osoba uważa, że nie grozi jej przedawkowanie żadnego urządzenia czy rozwiązania.
Także w tym aspekcie grupa IT wyróżnia się pod paroma względami. O ile odsetek nadużywających w przypadku social mediów jest identyczny, jak dla ogółu, a od smartfonów czują się rzadziej uzależnieni niż reszty badanych, o tyle w przypadku wszystkich innych urządzeń i rozwiązań cyfrowych odsetek nadużywających jest w tej grupie wyższy.
Narzekania na nadmiar cyfrowych rozwiązań i ich zbyt dużą rolę w codziennym życiu to często jednak tylko deklaracja. Nie da się ukryć, że wzrost wykorzystania technologii w codziennym życiu to część naturalnych procesów związanych ze zmianami cyfrowymi. Z taką opinią zgadza się 63% respondentek i respondentów. Co interesujące, najczęściej tego typu opinię wyrażały najstarsze przebadane osoby, czyli grupa wiekowa 45–65 (67%). Najrzadziej zaś reprezentantki i reprezentanci Generacji Y, czyli między 25 i 34 rokiem życia (60%).
Skoro technologie stały się integralną częścią naszego życia, to jakie działania podejmują badane Polki i Polacy, by zachować cyfrową równowagę i odpocząć od wszechobecnych ekranów? Pod tym względem można zauważyć ciekawe różnice między różnymi grupami zawodowymi.
Wśród pracowniczek i pracowników IT do najczęściej wymienianych sposobów osiągania cyfrowej równowagi należą: życie rodzinne (41%), spotkania z przyjaciółmi (37%), uprawianie sportu (37%), czytanie książek lub prasy (36%), a także uprawianie hobby (35%). Wśród osób spoza świata technologii dużo bardziej popularne jest spędzanie czasu z rodziną (57%) i „analogowe” czytanie (44%), za to rzadziej od badanych w sektorze IT, deklarują oni uprawianie sportu (31%) czy hobby (26%).
Warto zauważyć, że wśród przedstawicielek i przedstawicieli sektora IT wyraźnie częściej dostrzec można osoby, które dbają o cyfrową równowagę, inwestując czas w edukację i rozwój personalny (17%).
Zachowanie cyfrowej równowagi jest wyzwaniem, o którym coraz częściej wspomina się w kontekście dbania o dobrobyt i zdrowie – zarówno psychiczne, jak i fizyczne. I jak widać po wynikach badania, mierzy się z tym aż 64% respondentek i respondentów. Żyjemy w czasach, w których wszystko zmienia się tak dynamicznie, jak nigdy dotychczas. Mamy instant dostęp do morza informacji, jedna myśl zastępowana jest w mig kolejną, a nowinki technologiczne wpływają na jakość naszego życia. Jednak ta masa impulsów i informacji, płynąca z cyfrowego świata, często przekłada się na uczucie przytłoczenia, przebodźcowania i FOMO (ang. fear of missing out). Co ciekawe, bywa tak, że większą stratę widzimy w tym, co omija nas w sieci, niż w byciu nieobecnym poza nią. Zamiast być tu i teraz, doceniać to, co dzieje się tuż obok, uciekamy do wirtualnych światów, do czyichś sztucznie wyidealizowanych żyć i karmimy się informacjami, które mają wywoływać w nas trudne emocje, jak strach czy złość. W konsekwencji osłabiamy relacje z bliskimi, nie jesteśmy zadowoleni z naszego życia, porównujemy się do innych, zagłuszamy siebie i żyjemy z nieustannym poczuciem lęku. Dlatego kluczem do znalezienia równowagi pomiędzy tymi dwoma światami (które przecież tak trudno od siebie oddzielić) jest po pierwsze zauważenie, jaki wpływ świat cyfrowy ma na nasze życie poza nim, a po drugie wyeliminowanie tego, co nam nie służy. Warto być świadomym, że spędzając czas w darmowych social mediach, na przeglądaniu informacji czy w aplikacjach mobilnych, płacimy za to naszą uwagą i czasem – wyjaśnia Joanna Toboła-Pieńczak, współzałożycielka i autorka na SlowTalks.pl.
Raport „Cyfrowy ślad technologii” został oparty na wynikach badania, przeprowadzonego przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie the:protocol między grudniem 2022 roku i styczniem 2023 roku. Kalkulacje śladu cyfrowego przygotowane zostały przez firmę Plan Be Eco na podstawie wyników badania. Pomiar przeprowadzono metodą CAWI (profesjonalnego formularza online) na grupie 742 respondentów w wieku 18-65 lat posiadających pracę. W próbie badawczej uwzględniona została grupa 311 pracowników i pracownic branży IT, w której znalazły się m. in role w obszarach: programowania, testowania, project managementu, projektowania i obsługi sieci komputerowych.
